ไวยาวัจกร หมายถึง ผู้ทำกิจธุระแทนภิกษุหรือสงฆ์,ผู้ทำการขวนขวายแทนภิกษุหรือสงฆ์,ผู้กระทำธุระแทนสงฆ์,ผู้ช่วยเหลือรับใช้พระ
โดยตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ.๒๕๐๕ และที่แก้ไขเพิ่มเติม กำหนดให้ไวยาวัจกร เป็นเจ้าพนักงานตามความในกฎหมายอาญา และกฎมหาเถรสมาคมฉบับที่ ๑๘ (พ.ศ.๒๕๓๖) ว่าด้วยการแต่งตั้งถอดถอนไวยาวัจกร ข้อ ๔ กำหนดให้ไวยาวัจกร มีอำนาจหน้าที่ดูแล รักษาจัดการทรัพย์สินของวัดตามที่เจ้าอาวาสมอบหมายเป็นหนังสือ